Osobowość jest cechą indywidualną, kształtowaną w wyniku oddziaływań środowiskowych, charakteryzującą zachowania i reakcje danej osoby w konkretnych sytuacjach życiowych.

Zaburzenia osobowości stwierdza się u osób, których zachowania odbiegają od obserwowanych w większej grupie populacyjnej, a indywidualne i utrwalone cechy utrudniają lub uniemożliwiają przystosowanie się do codziennych sytuacji, co w konsekwencji może prowadzić do frustracji i złego samopoczucia. Diagnostyka zaburzeń osobowości dokonywana jest w oparciu o obowiązującą w Polsce Międzynarodową Statystyczną Klasyfikację Chorób i Problemów Zdrowotnych (ICD-10). W USA obowiązuje klasyfikacja Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders(DSM). [1, 5]
Podstawę definicji wzoru osobowości stanowi sześć sfer życia: sfera „ja”, związków, emocji, pracy, samokontroli oraz postrzegania rzeczywistości.

  • sfera „ja” określa naszą samoocenę, poczucie tożsamości, stwarza obraz samego siebie,
  • sfera związków decyduje o tym, jak ważni są dla nas inni ludzie, w jaki sposób układamy z nimi relacje,
  • sfera emocji obejmuje nastroje, stany emocjonalne oraz poziom intensywności uczuć,
  • sfera pracy wyznacza styl działania, podejmowania decyzji, reakcję na krytykę, współpracę z innymi, umiejętność przyjmowania odpowiedzialności i przestrzegania zasad,
  • sfera samokontroli determinuje spontaniczność i impulsywność działania, umiejętność czekania na satysfakcję, zdolność planowania, samodyscyplinę,streszczenie.

Rosnąca popularność medycyny estetycznej powoduje, że lekarze wykonują więcej zabiegów, częściej narażeni są na sytuacje patologiczne wynikające z zaburzeń osobowości pacjenta.

W artykule omówiono różne typy osobowości i zaburzeń wśród osób  korzystających z usług gabinetów medycyny estetycznej. Przytoczone w artykule charakterystyczne zachowania i relacje pacjent-lekarz
mają na celu zapobiec wystąpieniu ewentualnych patologicznych sytuacji.

Wstęp Osobowość jest cechą indywidualną, kształtowaną w wyniku oddziaływań środowiskowych, charakteryzującą zachowania i reakcje danej osoby w konkretnych sytuacjach życiowych. Zaburzenia osobowości stwierdza się u osób, których zachowania odbiegają od obserwowanych w większej grupie populacyjnej, a indywidualne i utrwalone cechy utrudniają lub uniemożliwiają przystosowanie się do codziennych sytuacji, co w konsekwencji może prowadzić do frustracji i złego samopoczucia. Diagnostyka zaburzeń osobowości dokonywana jest w oparciu o obowiązującą w Polsce Międzynarodową Statystyczną Klasyfikację Chorób i Problemów Zdrowotnych (ICD10). W USA obowiązuje klasyfikacja Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders(DSM). [1, 5] Podstawę definicji wzoru osobowości stanowi sześć sfer życia: sfera „ja”, związków, emocji, pracy, samokontroli oraz postrzegania rzeczywistości.
Sfera „ja” określa naszą samoocenę, poczucie tożsamości, stwarza obraz samego siebie.
Sfera związków decyduje o tym, jak ważni są dla nas inni ludzie, w jaki sposób układamy z nimi relacje.
Sfera emocji obejmuje nastroje, stany emocjonalne oraz poziom intensywności uczuć,
Sfera pracy wyznacza styl działania, podejmowania decyzji, reakcję na krytykę, współpracę z innymi, umiejętność przyjmowania odpowiedzialności i przestrzegania zasad.
Sfera samokontroli determinuje spontaniczność i impulsywność działania, umiejętność czekania na satysfakcję, zdolność planowania, samodyscyplinę.

Rosnąca popularność medycyny estetycznej powoduje, że lekarze wykonują więcej zabiegów, częściej narażeni są na sytuacje patologiczne wynikające z zaburzeń osobowości pacjenta. W artykule omówiono różne typy osobowości i zaburzeń wśród osób korzystających z usług gabinetów medycyny estetycznej. Przytoczone w artykule charakterystyczne zachowania i relacje pacjent- lekarz mają na celu zapobiec wystąpieniu ewentualnych patologicznych sytuacji.

Estetyczna – sfera rzeczywistości kształtuje sposób, w jaki przyjmujemy obraz świata – filozoficzny, polityczny, naukowy.

Grupa osób korzystających z zabiegów medycyny estetycznej rośnie. W ostatnim dziesięcioleciu w Polsce odnotowano gwałtowny wzrost liczby pacjentów tego typu gabinetów, a co za tym idzie – dynamiczny rozwój tej gałęzi medycyny. Przyczyny takiego stanu rzeczy mogą być wielorakie. Z jednej strony należy uwzględnić kreowany przez media wizerunek „człowieka sukcesu” – młodego, uśmiechniętego, szczęśliwego, w opozycji do którego stawiany jest „człowiek minionej epoki” – stary, smutny, zaniedbany.
Kolejną przyczyną może być zwiększenie dostępności oraz zmniejszenie kosztów tego typu zabiegów medycznych. Pacjenci często kojarzą zabiegi medycyny estetycznej z zabiegami chirurgii plastycznej, a ta z kolei jest synonimem luksusu i przejęciem zachodnich wzorców dążenia do piękna i zachowania fizycznej atrakcyjności.

Celem pracy jest charakterystyka typów osobowości i ich zaburzeń u pacjentów korzystających z usług gabinetów medycyny estetycznej na podstawie doświadczeń własnych autora.

Medycyna estetyczna oferuje obecnie bezinwazyjne lub mało inwazyjne procedury zabiegowe, które można wykonać u większości pacjentów. Ponieważ nie wiążą się one z wieloma przeciwwskazaniami, a czas wykonania zabiegu zazwyczaj nie przekracza godziny, po zabiegu pacjent może powrócić praktycznie natychmiast do swojej codziennej aktywności. Jego koszt mieści się przeważnie w przedziale od kilkuset do kilku tysięcy złotych, a efekty utrzymują się od kilku miesięcy do kilku lat. Zabiegi medycyny estetycznej nie wiążą się z koniecznością wykonywania specjalistycznych badań poprzedzających procedurę zabiegową (w odróżnieniu od zabiegów chirurgii plastycznej) oraz nie wymagają udziału anestezjologa. Przewagą podkreślaną przez pacjentów jest również odwracalność zmian oraz bardziej naturalny efekt końcowy.

W zakresie medycyny estetycznej można wyróżnić kilka podstawowych i najczęściej wykonywanych grup zabiegów. Najpopularniejszym zabiegiem jest podanie toksyny botulinowej w celu zniesienia przewodnictwa nerwowomięśniowego w zakresie mięśni mimicznych twarzy, co prowadzi do zmniejszenia zmarszczek i wygładzenia skóry. Toksynę botulinową stosuje się również w celu redukcji nadpotliwości (hyperhydrosis). Zabieg trwa zazwyczaj kilkanaście minut, a efekty utrzymują się od 3 do 6 miesięcy. Kolejną grupę zabiegów stanowią tzw. wypełniacze, czyli substancje podawane podskórnie w celu zwiększenia objętości i korekcji głębokich lub średnio głębokich bruzd i zmarszczek. Wypełniacze można również podawać w celu zwiększenia objętości ust lub w celu wykonania tzw. niechirurgicznego liftingu twarzy. Wypełniacze to najczęściej preparaty kwasu hialuronowego o różnej gęstości, hydroksyapatytu wapnia lub kwasu polimlekowego. Zabieg trwa od kilkunastu do kilkudziesięciu minut, a efekty utrzymują się do 2 lat. W zakresie medycyny estetycznej wykonuje się również zabiegi mezoterapii, czyli podskórnego podania różnych substancji aktywnych w celu pobudzenia metabolizmu skóry i zwiększenia produkcji endogennego kolagenu i elastyny. Mezoterapię można również wykonywać w celu odbudowania struktury i zwiększenia wzrostu włosów czy jako zabieg przeciwdziałający cellulitowi. Zabiegi mezoterapii trwają zazwyczaj kilkanaście minut, a do uzyskania pełnego efektu pacjent powinien wykonywać je w serii – najczęściej 45 zabiegów w odstępach 23 tygodni. Kolejną grupę stanowią procedury związane z likwidowaniem miejscowych depozytów tkanki tłuszczowej. Są to zabiegi intralipoterapii, lipolizy chemicznej lub laserowej. Peelingi medyczne to procedury polegające na złuszczeniu powierzchownej warstwy naskórka i pobudzeniu metabolizmu skóry właściwej. Możemy wyróżnić peelingi powierzchowne, średnio głębokie i głębokie, w zależności od stopnia penetracji substancji aktywnej w głąb skóry. Odrębną, bardzo szeroką grupę zabiegów stanowią procedury z wykorzystaniem laserów czy innych źródeł energii (np. IPL, RF) w celu redukcji zmarszczek, przebarwień, nadmiernego owłosienia, powierzchownej dermabrazji, kształtowania sylwetki itd. [3]

Dzięki tak szerokiej ofercie medycyna estetyczna znajduje coraz większe grono odbiorców.

Cechą charakterystyczną, obserwowaną u większości pacjentów, jest chęć wykonywania kolejnych zabiegów i powtarzanie już wykonanych procedur. W krańcowych przypadkach takie postawy odpowiadają definicji uzależnienia i mogą wymagać wdrożenia postępowania terapeutycznego, ponieważ pacjenci potrafią całkowicie skupić swoją aktywność życiową na osiągnięciu upragnionego, często nierealnego wizerunku własnej osoby.

Typy osobowości.

Ponieważ większość pacjentów korzystających z gabinetów medycyny estetycznej mieści się w szeroko pojętej normie, ścisła klasyfikacja ICD10 czy DSM IV nie znalazłaby zastosowania. W niniejszym artykule, na podstawie publikacji J. Oldhama i L. Morrisa „Twój psychologiczny autoportret. Dlaczego czujesz, kochasz, myślisz, działasz właśnie tak?”, wyodrębniono następujące typy osobowości: sumienny, pewny siebie, oddany, dramatyczny, wygodny, awanturniczy, zmienny emocjonalnie, poważny, czujny, wrażliwy, niezwyczajny, samotniczy, ofiarny oraz władczy. Ze względu na rozległość tematu omówię osiem najczęściej spotykanych wśród pacjentów medycyny estetycznej typów osobowości. [58] – osobowość dramatyczna Emocjonalność, barwność, potrzeba przyciągania uwagi, dbałość o wygląd zewnętrzny, urok seksualny, łatwość zaangażowania się i entuzjazm to cechy charakterystyczne dla tego typu osobowości. Osoby tego typu często otaczają się ludźmi, łatwo nawiązują kontakty z innymi dzięki swojemu urokowi, uśmiechowi i fantazji. Ich egzystencja jest zdominowana przez sferę emocji i związków. Otaczający świat i rzeczywistość postrzegają przez pryzmat własnych emocji i odczuć. Są to osoby często niecierpliwe, impulsywne, przejawiające niechęć do planowanego działania. Bardzo emocjonalnie reagują na wydarzenia, swoje uczucia wyrażają w gwałtowny i przerysowany, wręcz teatralny sposób. W ciągu dnia ich nastrój może wielokrotnie ulegać zmianie – od zadowolenia i radości do frustracji, smutku lub furii. Ich podstawową potrzebą jest zainteresowanie ze strony otoczenia, pochwały, komplementy i stałe bycie w centrum.

W czasie wizyty w gabinecie medycyny estetycznej potrzebują przede wszystkim uwagi i specjalnego traktowania ze strony lekarza. Powodem pierwszej wizyty może być chęć poprawienia własnego wizerunku i podniesienie własnej atrakcyjności lub presja społeczna i wizerunek kreowany przez media. W swoim kontakcie z lekarzem dążą do nawiązania relacji emocjonalnej, w której odgrywają rolę „wyjątkowego pacjenta”. Oczekują propozycji specjalnych i stworzonych wyłącznie dla nich procedur zabiegowych. Nie interesują ich działania uboczne czy możliwe powikłania po zabiegu. Zapewnienie lekarza, że wszystko po zabiegu będzie w porządku, daje im poczucie bezpieczeństwa. Często dostrzegają więcej korzystnych następstw przeprowadzonego zabiegu niż sam lekarz. Przejawiają skłonność do idealizowania swojego wizerunku i często popadają w uzależnienie i poddają się coraz większej liczbie zabiegów. Ze względu na opisane powyżej cechy osobowości pacjent tego typu może mieć problemy z prawidłowym przestrzeganiem zaleceń pozabiegowych, dlatego należy mu o tym systematycznie przypominać. Receptą na utrzymanie jego satysfakcji jest przekonanie o jego atrakcyjności i wyjątkowe traktowanie.

Skrajne nasilenie cech opisanych powyżej może prowadzić do wystąpienia histrionicznych zaburzeń osobowości, przejawiających się chęcią skupiania na sobie uwagi, kokieteryjnością, zalotnością i teatralnym sposobem bycia. Zachowanie takich osób bywa prowokacyjne, skupiają one uwagę otoczenia, ich makijaż i ubiór są często przesadne i mocno ekscentryczne, choć nie mają świadomości nieadekwatności swojego zachowania. W kontakcie werbalnym raczej nie są uważnym słuchaczem, koncentrują się na bodźcach niewerbalnych. W przesadny sposób podkreślają swoje znajomości i zażyłe stosunki z osobami znanymi, wpływowymi, sławnymi, co niekoniecznie musi mieć pokrycie w rzeczywistości. W pierwszym kontakcie osoby te mogą wydać się atrakcyjne i pełne wdzięku, ale z biegiem czasu i kolejnych wizyt mogą stać się męczące, a ich oczekiwania stają się coraz bardziej nierealne i trudne do spełnienia. [4, 5, 9, 10]